Lifestyle

Wat is een meme?

mei 19, 2025

Je ziet ze dagelijks voorbijkomen op sociale media: grappige plaatjes met tekst, korte video’s met een ironische ondertoon of trends die zich razendsnel verspreiden. Maar wat is een meme precies?

In dit artikel leggen we concreet uit wat een meme is, waar het begrip vandaan komt, welke soorten memes er bestaan en hoe ze zich zo snel verspreiden. Ook bespreken we waarom memes zo effectief zijn, hoe ze ontstaan en welke rol ze spelen in cultuur en communicatie.

Wat is een meme?

Een meme is een herkenbaar stukje content dat zich razendsnel verspreidt via internet, meestal met als doel om iets grappigs, herkenbaars of ironisch uit te drukken. Het gaat vaak om een afbeelding met tekst, een korte video of een bepaalde stijl of uitspraak die steeds opnieuw wordt gebruikt in verschillende varianten.

In de context van internet is een meme een cultureel fenomeen dat zich digitaal verspreidt, waarbij de inhoud vaak wordt aangepast aan nieuwe situaties of actualiteiten. Het kernidee blijft hetzelfde, maar de vorm verandert telkens mee met de doelgroep of het moment.

Waar komt het woord ‘meme’ vandaan?

Het woord ‘meme’ werd in 1976 geïntroduceerd door evolutiebioloog Richard Dawkins in zijn boek The Selfish Gene. Hij gebruikte het om te verwijzen naar culturele ideeën of gedragingen die zich verspreiden van persoon tot persoon, vergelijkbaar met genen in de biologie.

In de digitale wereld is die betekenis blijven bestaan, maar de vorm is veranderd: in plaats van spreekwoorden of tradities zijn het nu digitale uitingen die viraal gaan.

Welke soorten memes zijn er?

Er zijn verschillende soorten memes, afhankelijk van de vorm en het doel:

  • Afbeeldingsmemes: Een afbeelding met tekst erboven of eronder, vaak met een vaste opmaak. Voorbeeld: Distracted Boyfriend.
  • Videomemes: Korte clips met humor, geluidseffecten of hergebruik van bestaande scènes.
  • Formaat-memes (formats): Vaste sjablonen die telkens opnieuw worden ingevuld met andere inhoud.
  • Tekstmemes: Bestaande uit enkel tekst, vaak in de vorm van ironische uitspraken of sarcasme.
  • Deep-fried memes: Overbewerkte beelden met opzet slechte kwaliteit voor humoristisch effect.

De meeste memes ontstaan spontaan en worden aangepast door duizenden mensen wereldwijd, waardoor ze steeds nieuwe betekenissen krijgen.

Hoe verspreiden memes zich?

Memes verspreiden zich hoofdzakelijk via sociale media zoals:

  • Instagram, TikTok en Twitter
  • Reddit (vooral subreddits zoals r/memes of r/dankmemes)
  • WhatsApp en Discord
  • Meme-generator websites en forums

De snelheid waarmee een meme zich verspreidt hangt af van herkenbaarheid, eenvoud en deelbaarheid. Een meme die goed aansluit bij een actuele gebeurtenis of collectieve emotie kan binnen enkele uren viraal gaan.

Waarom zijn memes zo populair?

Memes werken omdat ze:

  • Direct en visueel zijn: je begrijpt ze vaak in één oogopslag
  • Herkenning oproepen: ze reflecteren dagelijkse frustraties, situaties of culturele trends
  • Toegankelijk zijn: iedereen kan er zelf één maken
  • Sociaal verbindend zijn: ze creëren een gevoel van ‘binnen de grap vallen’

Daarnaast bieden ze een manier om maatschappelijke kritiek te uiten op een luchtige, satirische manier – vaak zonder expliciete stellingname.

Welke rol spelen memes in de samenleving?

Memes zijn niet alleen grappig, maar ook een vorm van digitale communicatie en zelfs commentaar op actualiteit. Ze worden ingezet in:

  • Politieke campagnes: bijvoorbeeld tijdens verkiezingen
  • Marketing: merken gebruiken memes om jongere doelgroepen aan te spreken
  • Activisme: memes over sociale rechtvaardigheid, klimaat of ongelijkheid
  • Cultuur: memes beïnvloeden taalgebruik, kleding, humor en zelfs gedrag

Memes zijn daarmee een belangrijk onderdeel geworden van hoe mensen online betekenis geven aan de wereld om hen heen.

Veelgestelde vragen

Is een meme altijd grappig?

Nee, een meme hoeft niet per se humoristisch te zijn. Er bestaan ook informatieve, kritische of artistieke memes.

Moet een meme viraal gaan om een meme te zijn?

Nee, ook een meme die slechts in een kleine groep wordt gedeeld, is nog steeds een meme als het format herkenbaar is en herhaald wordt.

Kan ik zelf een meme maken?

Ja, iedereen kan een meme maken met een afbeelding, tekst en een goed idee. Er zijn veel gratis meme-generatoren beschikbaar.

Zijn memes auteursrechtelijk beschermd?

Sommige originele afbeeldingen vallen onder auteursrecht, maar het bewerken en delen van memes valt vaak onder fair use – al is dit juridisch grijs gebied.

Wat is het verschil tussen een meme en een grap?

Een grap is meestal een op zichzelf staande tekst of verhaal, terwijl een meme vaak visueel is, binnen een format past en zich snel verspreidt.

Nieuwsbrief

>