Elk jaar wordt het in december ineens écht vroeg donker. Je stapt ’s ochtends in het donker de deur uit, en voor je het weet is de zon alweer onder. Dat is het moment waarop veel mensen zich afvragen: wanneer is eigenlijk de kortste dag van het jaar? In dit artikel ontdek je wat de kortste dag inhoudt, op welke datum hij valt, hoe het precies werkt met daglicht en waarom het niet elk jaar exact hetzelfde voelt.
Wat is de kortste dag van het jaar?
De kortste dag van het jaar is de dag waarop de zon het minste aantal uren boven de horizon staat. Dit wordt de winterzonnewende genoemd en valt in Nederland meestal op 21 december. De zon komt die dag het laatst op en gaat het vroegst onder, wat zorgt voor de kortste periode van daglicht. In 2025 komt de zon op rond 08:45 uur en gaat hij alweer onder rond 16:30 uur. Dat betekent dat er slechts ongeveer 7 uur en 45 minuten daglicht is. Vanaf deze dag worden de dagen langzaam weer langer, al merk je dat pas na een paar weken echt. De kortste dag markeert dus het begin van de astronomische winter.
Waarom is de kortste dag in december?
De reden dat de kortste dag in december valt, heeft te maken met de stand van de aarde ten opzichte van de zon. De aarde staat niet rechtop, maar staat iets gekanteld. Door die axiale helling van 23,5 graden is het noordelijk halfrond in december van de zon afgekeerd. Daardoor komt de zon lager aan de hemel en duren de dagen korter. De winterzonnewende is het moment waarop de zon het meest zuidelijk aan de hemel staat. Na deze dag draait dat proces langzaam om en krijgen we dagelijks een paar minuten daglicht terug. In juni is het tegenovergestelde het geval: dan hebben we de langste dag van het jaar.
Hoeveel minuten langer wordt de dag na 21 december?
Direct na de kortste dag neemt de lengte van de dag dagelijks toe, maar in het begin gaat dat langzaam. In de eerste week na 21 december winnen we slechts een paar seconden tot een halve minuut per dag. Pas in januari en februari gaat het merkbaar sneller. Gemiddeld kun je rekenen op:
- Eind december: +30 seconden per dag
- Half januari: +2 minuten per dag
- Begin februari: +3 minuten per dag
Rond maart, bij de lente-equinox, zijn dag en nacht weer even lang.
Veelgestelde vragen
Wanneer is de kortste dag van het jaar in Nederland?
De kortste dag valt meestal op 21 december en wordt de winterzonnewende genoemd.
Hoeveel uur daglicht is er op de kortste dag?
Ongeveer 7 uur en 45 minuten, afhankelijk van je locatie in Nederland.
Worden de dagen na 21 december meteen langer?
Ja, maar in het begin gaat dat langzaam: seconden per dag, daarna minuten.
Is de kortste dag ook de koudste?
Nee, de koudste periode volgt meestal pas in januari of februari.
Waarom is de kortste dag niet altijd op dezelfde tijd?
Door de draaiing van de aarde en de kalender verschilt de precieze tijd elk jaar licht.